ကန်ထရိုက်လယ်ယာစနစ်ဆောင်ရွက်ရာတွင် လိုက်နာရန် လုပ်ထုံး လုပ်နည်းများ

ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရ

စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဝန်ကြီးဌာန

ကန်ထရိုက်လယ်ယာစနစ်ဆောင်ရွက်ရာတွင် လိုက်နာရန် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ

အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၁၆/၂၀၂၀

၁၃၈၁ ခုနှစ်၊ တပို့တွဲလဆန်း ၇ ရက်

(၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်)

မြန်မာနိုင်ငံတွင် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးလုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်သည့် တောင်သူလယ်သမားများနှင့် တန်ဖိုးကွင်းဆက်တစ်လျှောက်ရှိ လုပ်ငန်းစဉ်များတွင် ပါဝင်ပတ်သက်နေကြသည့် ကုမ္ပဏီ၊ ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းရှင်၊ အသင်းအဖွဲ့များအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုလုပ်ငန်းများကို စနစ်တကျ ဆောင်ရွက်နိုင် ရေး အတွက် တောင်သူလယ်သမားအခွင့်အရေးကာကွယ်ရေးနှင့် အကျိုးစီးပွား မြှင့်တင်ရေးဥပဒေပုဒ်မ ၂၉ ပုဒ်မခွဲ (ခ) ပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်နှင့်အညီ ကန်ထရိုက်လယ်ယာ စနစ် ဆောင်ရွက်ရာ တွင် လိုက်နာရန် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို အောက်ပါအတိုင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာ လိုက်သည်-

၁။ တောင်သူများက လိုက်နာဆောင်ရွက်ရန်အချက်များ

(က) ကန်ထရိုက်လယ်ယာစနစ် ဆောင်ရွက်ရာတွင် လယ်ယာမြေ လုပ်ပိုင်ခွင့်လက်မှတ် ပုံစံ-၇ သို့မဟုတ် လုပ်ပိုင်ခွင့်၊ ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ရရှိထားသည့် အထောက်အထား တစ်ခုခုတင်ပြနိုင်သူ ဖြစ်ရ မည်။ ထိုသို့ ဆောင်ရွက်ရာတွင် စုပေါင်းတာဝန်ယူသည့်စနစ် (၅ ယောက်တစ်ဖွဲ့ ဝိုင်းကြီးချုပ် စနစ်) ကို မိမိတို့သဘောတူ ညှိနှိုင်းဖွဲ့စည်းရန်နှင့် အဖွဲ့ခေါင်းဆောင် (Key Farmer) ကို ရွေးချယ် ပေးရမည်။

(ခ) ကန်ထရိုက်လယ်ယာစနစ် စာချုပ်ချုပ်ဆိုသော တောင်သူလယ်သမားများအနေဖြင့် စာချုပ် သက်တမ်းနှင့် စာချုပ်အသက်ဝင်မည့် ကာလအပါအဝင် စာချုပ်ပါစည်းကမ်းချက်များကို အကြေအလည် ဆွေးနွေးပြီး ကောင်းစွာသိရှိနားလည်သဘောပေါက်အောင် ကြိုတင်ဆောင်ရွက်ထားရမည်။ နှစ်ဦး နှစ်ဖက်နစ်နာမှုမရှိစေရေးအတွက် နှစ်စဉ်စာချုပ် ညှိနှိုင်းချုပ်ဆိုရမည်။

(ဂ) စိုက်ပျိုးမွေးမြူသူ တောင်သူလယ်သမားများအနေဖြင့် လက်မှတ်ရေးထိုးဆောင်ရွက်သည့် ကုမ္ပဏီ၊ ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းရှင်၊ အသင်းအဖွဲ့များနှင့် သဘောတူညီထားသည့် စာချုပ်ပါ စည်းကမ်း ချက်များနှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးစနစ်များအတိုင်း လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမည်။ (စာချုပ်တွင် စာချုပ် သက်တမ်းနှင့် စာချုပ်အသက်ဝင်မည့် ကာလအပါအဝင် စာချုပ်ပါစည်းကမ်းချက်များ ဖော်ပြရမည်)

(ဃ) ကန်ထရိုက်လယ်ယာစနစ် ဆောင်ရွက်မည့် လုပ်ငန်းပေါ်မူတည်၍ စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေး ဆိုင်ရာ အလေ့အကျင့်ကောင်းများနှင့် နည်းပညာလုပ်ငန်းစဉ်များကို လိုက်နာဆောင်ရွက်ပြီး ထွက်ကုန်များ ကိုလည်း စာချုပ်ပါ သတ်မှတ်ထားသော အရေအတွက်၊ အရည်အသွေးနှင့် စံချိန် စံညွှန်းပြည့်မီအောင် ထုတ်လုပ်ရမည်။

(င) ကန်ထရိုက်လယ်ယာစနစ် စာချုပ်အရ ကုမ္ပဏီ၊ ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းရှင်၊ အသင်းအဖွဲ့များမှ ပေးအပ် သော သွင်းအားစု ပံ့ပိုးမှုများကို စာချုပ်ပါ သတ်မှတ်ထားသည့် ဧရိယာနှင့် လုပ်ငန်းများ တွင်သာ အသုံးပြု ရမည်။ အခြားဧရိယာနှင့် လုပ်ငန်းများအတွက် လုံးဝပြောင်းလဲ သုံးစွဲခြင်း မပြုရ။

(စ) နည်းပညာပေးသင်တန်းများ၊ ဟောပြောပို့ချမှုများတွင် ပါဝင်တက်ရောက်ပေးရမည်။ လုပ်ဆောင် ရမည့် လုပ်ငန်းစဉ်များနှင့် ညွှန်ကြားချက်များကို တိကျစွာလိုက်နာ ဆောင်ရွက် ရမည်။

(ဆ) သဘောတူစာချုပ်အပေါ် ပြင်ဆင်၊ ဖြည့်စွက်ချက်များကို နှစ်ဦးသဘောတူပြုလုပ်ရန် လိုအပ်ပါက ဆက်စပ်သော အဖွဲ့အစည်းများနှင့် သက်သေများရှေ့မှောက်တွင် အဆိုပါ ပြင်ဆင်၊ ဖြည့်စွက်ချက်များကို သဘောတူကြောင်း နှစ်ဖက်လက်မှတ်ရေးထိုးရမည်။

(ဇ) စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူ တောင်သူလယ်သမားများနှင့် ကုမ္ပဏီ၊ ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းရှင်၊ အသင်း အဖွဲ့များ တို့ နှစ်ဦးနှစ်ဖက် သဘောတူညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ထားပြီးဖြစ်သော ထွက်ရှိလာသည့် သီးနှံ သို့မဟုတ် ထွက်ကုန်များကို စာချုပ်ပါ စည်းကမ်းချက်များနှင့်အညီ ကုမ္ပဏီ သို့မဟုတ် ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းရှင် သို့မဟုတ် အသင်းအဖွဲ့ထံ သတ်မှတ်အရေအတွက် သို့မဟုတ် ပမာဏ အတိုင်း ရောင်းချရမည်။ ပိုလျှံသည့် သီးနှံ သို့မဟုတ် ထွက်ကုန်များကို လွတ်လပ်စွာ ရောင်းချခွင့် ရှိသည်။

(ဈ) စိုက်ပျိုးမွေးမြူသူ တောင်သူလယ်သမားများအနေဖြင့် ကန်ထရိုက်လယ်ယာ ဆောင်ရွက် သည့် ကာလအတွင်း စာချုပ်ပါမလွန်ဆန်နိုင်သည့်ဖြစ်ရပ် (ဥပမာ- သဘာဝဘေး) ကြုံတွေ့ရပါက သက်ဆိုင်ရာ ကုမ္ပဏီ၊ ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းရှင်၊ အသင်းအဖွဲ့များနှင့် အစိုးရဌာနများသို့ အချိန်မီ ဆက်သွယ်သတင်းပို့၍ အကူအညီတောင်းခံရမည်။ မူလစာချုပ်တွင် ထည့်သွင်းချုပ်ဆိုထားသည့် လုပ်ငန်းစဉ်များအတိုင်း မပျက်မကွက် ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ရမည်။

၂။ ကုမ္ပဏီ သို့မဟုတ် ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းရှင် သို့မဟုတ် အသင်းအဖွဲ့က လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမည့် အချက် များ

(က) ဆောင်ရွက်မည့် ဒေသတွင်လည်းကောင်း လုပ်ငန်းအတွက်လည်းကောင်း အာမခံကုမ္ပဏီ ရှိပါက သီးနှံအာမခံထားရှိရန်ကိစ္စနှင့်စပ်လျဉ်း၍ နှစ်ဦးနှစ်ဖက် ကြိုတင် ညှိနှိုင်းသိရှိသဘောတူပြီး အာမခံထားရှိ ကာ ထိုအချက်ကို စာချုပ်တွင် ဖော်ပြရမည်။ သီးနှံအာမခံကြေးကို ကုမ္ပဏီ သို့မဟုတ် ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်း ရှင် သို့မဟုတ် အသင်းအဖွဲ့မှ ကျခံပေးရပါမည်။

(ခ) တောင်သူလယ်သမားများအား ဆောင်ရွက်မည့်လုပ်ငန်းစဉ် အသေးစိတ်၊ နှစ်ဦးနှစ်ဖက် ရရှိနိုင်သည့် အကျိုးကျေးဇူးနှင့် နှစ်ဦးနှစ်ဖက်လိုက်နာရမည့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို နားလည်လက်ခံနိုင်စေရန် သက်ဆိုင်ရာအုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့အစည်း၊ အစိုးရဌာနများနှင့်အတူ ကြိုတင်ရှင်းလင်းဆွေးနွေးရမည်။

(ဂ) ကုမ္ပဏီ သို့မဟုတ် ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းရှင် သို့မဟုတ် အသင်းအဖွဲ့သည် တောင်သူ လယ်သမား များအား ပံ့ပိုးပေးမည့် အရည်အသွေးပြည့်မီသော မျိုး၊ မျိုးစေ့၊ အခြားသွင်းအားစုများနှင့် ထုတ်လုပ်မှု စရိတ်များကို နားလည်သဘောပေါက်စေရန် ရှင်းလင်းဆွေးနွေးပေးရမည်။

(ဃ) နှစ်ဖက်သဘောတူညီထားသည့် အရည်အသွေးပြည့်မီသော မျိုး၊ မျိုးစေ့၊ အခြားသွင်းအားစု အမျိုး အစားများနှင့် ထုတ်လုပ်မှုစရိတ်များကို စာချုပ်ပါသတ်မှတ်ပမာဏအတိုင်း သတ်မှတ်ချိန် အမှီပေးရမည်။

(င) ကုမ္ပဏီ သို့မဟုတ် ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းရှင် သို့မဟုတ် အသင်းအဖွဲ့သည် နှစ်ဖက်သဘော တူညီထား သည့်အတိုင်း ကုန်ထုတ်လုပ်မှု တိုးတက်ရေးနှင့် အရည်အသွေးမြင့်မားရေးအတွက် နည်းပညာအကူအညီ နှင့် ကြီးကြပ်မှုများကို သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ပေးရမည်။

(စ) ကုမ္ပဏီ သို့မဟုတ် ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းရှင် သို့မဟုတ် အသင်းအဖွဲ့သည် ဈေးကွက်သဘော တရား အရ ထွက်ကုန်ပေါ်ချိန်တွင် ဈေးနှုန်းအတက်အကျရှိနိုင်သဖြင့် နှစ်ဖက်လက်မှတ် ရေးထိုးခြင်းမပြုမီ တောင်သူ လယ်သမားများနားလည်လက်ခံနိုင်သည့် ဈေးနှုန်း သို့မဟုတ် ရောင်းဝယ်မှုပုံစံကို ရှင်းလင်းဆွေးနွေးပြီး မှ သဘောတူလက်မှတ်ရေးထိုးရမည်။

(ဆ) ကန်ထရိုက်လယ်ယာစနစ်ဆောင်ရွက်သည့် တောင်သူလယ်သမားများထုတ်လုပ်သည့် ထုတ်ကုန် များကို ဝယ်ယူချိန် ကာလပေါက်ဈေး အခြေအနေမည်သို့ပင် ဖြစ်စေကာမူ မူလနှစ်ဦး သဘောတူစာချုပ်ပါ ပမာဏ အရည်အသွေးနှင့် ဈေးနှုန်းစသည့်စာချုပ်ပါ သဘောတူညီမှုအတိုင်း ဝယ်ယူပေးရမည်။

(ဇ) ကန်ထရိုက်လယ်ယာစနစ်မှ ထွက်ရှိလာသော ထွက်ကုန်များကို နှစ်ဦးသဘောတူစာချုပ်အရ သတ်မှတ် ထားသည့် အရည်အသွေးနှင့် စံချိန်စံညွှန်းများအတိုင်း သတ်မှတ်ထားသည့် အချိန် ကာလ အတွင်း လက်ခံ ဝယ်ယူပေးမည်။

(ဈ) မျိုးစေ့ထုတ်လုပ်သည့်လုပ်ငန်းဖြစ်ပါက ထွက်ရှိလာသည့် မျိုးစေ့များကို သတ်မှတ်ထားသော မျိုးစေ့အရည်အသွေး၊ စံချိန်စံညွှန်းနှင့် ကိုက်ညီမှု ရှိ မရှိ စစ်ဆေးမှုကုန်ကျစရိတ်ကို ကုမ္ပဏီ သို့မဟုတ် ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းရှင် သို့မဟုတ် အသင်းအဖွဲ့မှ ကျခံရမည်။

(ည) သီးနှံစိုက်ပျိုးရာသီတွင် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ကြောင့် ပျက်စီးခြင်း၊ ဆုံးရှုံးခြင်းများ ဖြစ်ပေါ်ပါက ထုတ်လုပ်ရန်ကျခံထားသော ကုန်ကျစရိတ်များကို စာရင်းမှတ်စနစ်ဖြင့် ထားရှိ ပြီးနောက် သီးနှံရာသီ သို့မဟုတ် ထပ်မံညှိနှိုင်းသော ထုတ်ကုန်တစ်မျိုးမျိုးကို အောင်မြင် ဖြစ်ထွန်းအောင် နှစ်ဦးနှစ်ဖက်ညှိနှိုင်း ဆောင်ရွက်ပြီး အကျိုးအမြတ် ဖြစ်ထွန်းလာမှသာ ခုနှိမ်ဆောင်ရွက်ရမည်။

(ဋ) တောင်သူနှင့် ကုမ္ပဏီ သို့မဟုတ် ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းရှင် သို့မဟုတ် အသင်းအဖွဲ့တို့ ညှိနှိုင်း သဘော တူညီပြီး လုပ်ငန်းမဆောင်ရွက်မီ စာချုပ်ချုပ်ရာတွင် အုပ်ချုပ်ရေး အဖွဲ့အစည်းနှင့် သက်ဆိုင်ရာဌာန၏ တာဝန်ခံဝန်ထမ်းများအားသက်သေထား၍ စာချုပ်ချုပ်ဆိုရမည်။ ကျပ် ၃၀၀ တန် အခွန်တံဆိပ်ခေါင်း ကပ်ရမည်။ သဘောတူစာချုပ်အပေါ် ပြင်ဆင်၊ ဖြည့်စွက်ခြင်းများ ပြုလုပ်ရန် လိုပါက ဆက်စပ်သော အဖွဲ့အစည်းနှင့် သက်သေများ ရှေ့မှောက်တွင် နှစ်ဦး သဘောတူ လက်မှတ်ရေးထိုး ဆောင်ရွက်ရမည်။

၃။ ဌာနဆိုင်ရာများက လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမည့်အချက်များ

(က) ကန်ထရိုက်လယ်ယာစနစ်ကို အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် နိုင်ငံတော်၏ လက်ရှိပြဋ္ဌာန်း ထားသော ဥပဒေ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့် ညီညွတ်စေရန် သက်ဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ အစည်း နှင့် သက်ဆိုင်ရာ ဌာနများက ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်း ကူညီဆောင်ရွက်ပေးရမည်။

(ခ) သဘောတူစာချုပ်အပေါ် ပြင်ဆင်၊ ဖြည့်စွက်ခြင်း ပြုလုပ်လိုပါက နှစ်ဖက်သဘောတူညီချက် ရရှိရေး အတွက် ညှိနှိုင်းကူညီဆောင်ရွက်ပေးရမည်။

(ဂ) စိုက်ပျိုးမွေးမြူသူ တောင်သူလယ်သမားများအတွက် လိုအပ်သော အသိပညာများနှင့် နည်းပညာ များကို ပံ့ပိုးဆောင်ရွက်ရမည်။

(ဃ) ထွက်ကုန်များ၏ သတ်မှတ်ထားသည့် အရည်အသွေး စံချိန်စံညွှန်းကိုက်ညီမှု ရှိ မရှိ စစ်ဆေး ရန် လျှောက်ထားလာပါက သက်ဆိုင်ရာဌာနမှ စိစစ်ပြီး အရည်အသွေးပြည့်မီလျှင် အသိအမှတ် ပြု လက်မှတ် ထုတ်ပေးရေးဆောင်ရွက်ရမည်။ တောင်သူများအား ကုမ္ပဏီမှ ဖြန့်ဖြူးပေးသည့် သွင်းအားစုများ အရည်အသွေးမှန်ကန်ရေးအတွက် လိုအပ်သလို ကြပ်မတ်ဆောင်ရွက်ပေးရမည်။

(င) တောင်သူများနှင့် ကုမ္ပဏီ၊ ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းရှင်၊ အသင်းအဖွဲ့များအကြား မျှတမှန်ကန်သော ဆက်ဆံရေး ရရှိစေရန်အတွက် ဘက်လိုက်မှုမရှိဘဲ ကြားနေအဖွဲ့အစည်းအဖြစ် ဆောင်ရွက် ပေးပြီး စာချုပ်ပါ စည်းကမ်းချက်များအပေါ် နှစ်ဦးနှစ်ဖက်စလုံးက လိုက်နာမှုရှိစေရန် ထိန်းကျောင်း ကြီးကြပ် ပေးရမည်။

(စ) တောင်သူလယ်သမား သို့မဟုတ် ကုမ္ပဏီ၊ ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းရှင်၊ အသင်းအဖွဲ့များ တစ်ဦးဦးမှ စာချုပ်ပါ စည်းကမ်းများအပေါ် ဖောက်ဖျက်ကျူးလွန်ပါက စာချုပ်ဝင်များ နှစ်ဖက်သဘော တူညီထား သည့် အငြင်းပွားမှု ဖြေရှင်းခြင်း နည်းလမ်းဖြင့် မြို့နယ်အဆင့် သက်ဆိုင်ရာဌာနများ က ကြီးကြပ်ဖြေရှင်း ပေးရမည်။ ဖြေရှင်း၍ မရပါက တည်ဆဲဥပဒေလုပ်ထုံး လုပ်နည်းများနှင့် အညီ ဆက်လက်ဆောင်ရွက် ရမည်။

(ဆ) မျိုး၊ မျိုးစေ့ထုတ်လုပ်ငန်းနှင့် ပတ်သက်၍ ကန်ထရိုက်လယ်ယာစနစ် ဆောင်ရွက်ရာတွင် အရည် အသွေး စံချိန်စံညွှန်း ပြည့်မီစေရေး သက်ဆိုင်ရာဌာနအလိုက် ထုတ်ပြန်ထားသော ဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေ၊ အမိန့်၊ ညွှန်ကြားချက်၊ အမိန့်ကြော်ငြာစာနှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့် ညီညွတ် စေရန် သက်ဆိုင်ရာ ဌာနများမှ ကြီးကြပ်ဆောင်ရွက်ရမည်။

(ဇ) ပူးပေါင်းပါဝင် စောင့်ကြည့်ထိန်းကျောင်းခြင်း (Stakeholder Participatory Monitoring) စနစ်နှင့် အညီ ကန်ထရိုက်လယ်ယာလုပ်ငန်း အခြေအနေကို စောင့်ကြည့်ထိန်းကျောင်း ပေးရမည်။

(ဈ) ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပဈေးကွက်မှ လက်ခံသော ထုတ်ကုန်အရည်အသွေး စံချိန်စံညွှန်း သတ်မှတ်ချက်၊ စည်းကမ်းချက်များ၊ ဈေးကွက်အခြေအနေများကို သိရှိနိုင်ရန် သက်ဆိုင်ရာ ဌာနများမှ ထုတ်ပြန်ပေးရ မည်။

ဒေါက်တာအောင်သူ
ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး